Apple App Store davasında darbe yedi

Apple’ın App Store üzerindeki sıkı kontrol politikası, yıllardır teknoloji dünyasında tartışma konusu. Özellikle uygulama içi ödeme sisteminin zorunlu tutulması ve üçüncü taraf mağazalara izin verilmemesi eleştirilerin odak noktası oldu. Şirket, iOS işletim sistemi üzerindeki kapalı ekosistemini hem kullanıcı güvenliği hem de tutarlı deneyim gerekçesiyle savunuyor. Ancak geliştiriciler, bu yapının rekabeti engellediğini ve Apple’a tek taraflı gelir avantajı sağladığını iddia ediyor. Bu çelişki, hem ABD'de hem Avrupa'da açılan çeşitli davaların temelini oluşturuyor.

Epic Games’in 2020 yılında Apple’a açtığı dava bu sürecin sembolü hâline geldi. Fortnite oyununun App Store dışı ödeme sistemi sunması üzerine Apple, uygulamayı mağazadan kaldırmış ve taraflar uzun süren bir hukuki savaşa girmişti. Dava sonucunda mahkeme Apple’ın bazı uygulamalarında alternatif ödeme bilgileri sunulmasına izin vermesi gerektiğine karar vermişti. Ancak Apple, bu kararı uygulama konusunda sınırlı adımlar attı ve bu da yeni davaların yolunu açtı. Son gelişmeler, Apple’ın App Store üzerindeki hâkimiyetinin artık sorgulanabilir hâle geldiğini gösteriyor.

Mahkemenin son kararı ne anlama geliyor?

Son duruşmada ABD Temyiz Mahkemesi, Apple'ın geliştiricilere alternatif ödeme seçeneklerini sunma zorunluluğunu daha açık biçimde uygulaması gerektiğine karar verdi. Bu kararla birlikte, Apple artık App Store'da yer alan uygulamaların uygulama dışı ödeme bağlantıları paylaşmasına tamamen engel olamayacak. Yani geliştiriciler, kullanıcıları başka platformlara yönlendirerek ödeme alabilecekler. Bu durum, Apple'ın yıllardır sürdürdüğü “App Store üzerinden %30 komisyon alma” modeline ciddi bir darbe anlamına geliyor.

Karar yalnızca geliştiriciler için değil, aynı zamanda tüketici hakları açısından da önemli bir dönüm noktası. Kullanıcılar, artık belirli uygulamalarda daha uygun fiyatlı abonelik seçeneklerine ulaşabilecek. Geliştiriciler de Apple’ın ücret kesintisinden kaçınarak gelirlerini doğrudan artırabilecek. Mahkeme kararında, Apple’ın alternatif yönlendirmelere tamamen engel koymasının “rekabeti sınırlayıcı” olduğu vurgulandı. Bu kararın ilerleyen dönemlerde Avrupa Birliği, Japonya ve Güney Kore gibi pazarlarda da emsal olarak kullanılabileceği değerlendiriliyor.

Apple’ın tepkisi ve açıklamaları

Apple, karar sonrası yaptığı açıklamada kullanıcı güvenliğini gerekçe göstererek App Store dışı ödeme sistemlerine sıcak bakmadığını yineledi. Şirket, dış bağlantılar yoluyla yapılan ödemelerde dolandırıcılık riskinin arttığını, kullanıcı verilerinin güvende olmayabileceğini ve Apple’ın iade süreçlerinde rol alamayacağını belirtti. Ayrıca şirket, geliştiricilerin App Store kurallarına uygun şekilde alternatif ödeme bilgilerini sunmak zorunda olduğunu, aksi takdirde uygulamanın mağazadan kaldırılabileceğini ifade etti. Bu da mahkemenin kararını uygularken Apple’ın kendi lehine gri alanlar yaratabileceğini gösteriyor.

Bununla birlikte Apple, geliştiricilerin uygulama içinde “dış bağlantılarla ödeme” opsiyonu sunabilmesi için özel bir API geliştirdiğini açıkladı. Bu API’nin kullanımı belirli güvenlik kurallarına ve Apple’ın onayına bağlı olacak. Şirket, kullanıcı deneyimini korumak adına bu tür yönlendirmelerin tasarım, içerik ve işlev açısından belirli standartlara uyması gerektiğini vurguladı. Yani Apple, kararı uygulamaya koyacak ancak hâlâ kendi kuralları çerçevesinde kontrol sağlamaya çalışacak. Bu da şirketin App Store üzerindeki tam egemenliğinden kolay kolay vazgeçmeyeceğini ortaya koyuyor.

Geliştiriciler ve rakip firmalar ne düşünüyor?

Geliştiriciler, mahkeme kararını genel olarak olumlu karşıladı. Özellikle küçük ve bağımsız uygulama geliştiricileri, Apple’ın %30’a varan komisyon kesintisinden muaf kalma ihtimalini büyük bir fırsat olarak görüyor. Birçok geliştirici sosyal medya ve geliştirici forumlarında, alternatif ödeme sistemlerinin daha önce mümkün olsaydı daha kârlı bir iş modeli kurabileceklerini dile getirdi. Spotify, Epic Games ve Netflix gibi büyük firmalar ise bu kararın Apple ekosistemindeki dengesizliği bir nebze azalttığını savunuyor.

Rakip teknoloji firmaları da Apple’a yönelik baskının artmasından memnun. Google, Android cihazlarda alternatif mağazaları daha erken desteklemiş olsa da kendi uygulama mağazası olan Play Store’da da benzer komisyonlar alıyor. Dolayısıyla bu karar, sadece Apple değil tüm uygulama mağazaları için dönüştürücü olabilir. Ayrıca Meta, Microsoft ve Amazon gibi platformlar, App Store politikalarının uzun süredir rekabeti engellediğini belirtiyordu. Yeni karar, sektörde daha esnek ve adil iş modelleri kurulmasına zemin hazırlayabilir.

Avrupa Birliği ve Dijital Pazarlar Yasası etkisi

Bu mahkeme kararı, Apple’ın Avrupa’daki yasal süreçlerini de doğrudan etkileyebilir. Avrupa Birliği tarafından yürürlüğe konan Dijital Pazarlar Yasası (DMA), Apple’ın App Store politikalarını yeniden şekillendirmesini zorunlu kılıyor. Bu yasa, büyük teknoloji şirketlerine üçüncü taraf uygulama mağazalarına erişim izni verme, alternatif ödeme yöntemlerini destekleme ve kullanıcı tercihlerini sınırlamama gibi yükümlülükler getiriyor. Apple, AB ülkelerinde bu kurallara 2025 itibarıyla uymak zorunda kalacak.

Apple, DMA kapsamındaki yükümlülükleri yerine getirmek için bazı adımlar atmaya başladı. iOS 17.4 ile birlikte belirli Avrupa ülkelerinde üçüncü taraf mağaza yükleme desteği test edilmeye başlandı. Ancak bu özelliklerin erişimi, sınırlı cihazlarla ve belirli güvenlik koşullarıyla sağlanıyor. ABD’deki mahkeme kararının da benzer yönde olması, Apple’ın dünya genelindeki politikasında daha köklü değişiklikler yapması gerektiği anlamına geliyor. Avrupa ve ABD’nin ortak yönde baskı kurması, şirketin önümüzdeki yıllarda App Store’un yapısını temelden değiştirmesine neden olabilir.

Tüketici tarafında ne değişecek?

Mahkeme kararının doğrudan kullanıcı deneyimini etkilemesi bekleniyor. Kullanıcılar, bazı uygulamalarda artık doğrudan geliştiricinin web sitesine yönlendirilerek daha uygun fiyatlı abonelik seçeneklerine ulaşabilecekler. Bu durum özellikle dijital içerik servislerinde (Spotify, Netflix, YouTube Premium gibi) fiyatların düşmesine veya daha esnek ödeme planlarının sunulmasına yol açabilir. Ayrıca kullanıcılar, farklı ödeme yöntemleri sayesinde kredi kartı dışındaki sistemleri (örneğin kripto cüzdanlar, dijital cüzdanlar) da kullanabilecekler.

Ancak Apple, yönlendirmelerin nasıl sunulacağı konusunda sıkı kurallar koyduğundan kullanıcı arayüzünde ciddi değişiklikler olmayabilir. Yani kullanıcı doğrudan ana ekran üzerinden değil, birkaç adım sonrası bir bağlantı üzerinden alternatif ödemeye ulaşabilir. Bunun yanı sıra güvenlik uyarıları, yönlendirme sırasında karşımıza çıkabilir. Apple bu sayede kullanıcıyı bilgilendirdiğini iddia edecek, geliştirici ise kullanıcıyı kaybetmeden yönlendirme yapmak zorunda kalacak. Bu denge, hem kullanıcı deneyimini hem de geliştirici gelir modelini yeniden şekillendirecek.

Apple’ın geleceği ve olası senaryolar

Apple, bu kararın ardından App Store iş modelini tamamen gözden geçirmek zorunda kalabilir. Şirketin yıllık gelirlerinin önemli bir kısmı App Store komisyonlarından geliyor ve bu sistemin değişmesi, mali tabloya doğrudan yansıyabilir. Özellikle App Store’un Çin, Avrupa ve ABD gibi büyük pazarlarda farklı yasal düzenlemelere tabi tutulması, global stratejinin parçalanmasına neden olabilir. Apple’ın bu düzenlemelere uyum sağlamak için bölgesel App Store politikaları uygulaması gündeme gelebilir.

Uzmanlara göre Apple, uzun vadede komisyon gelirlerine daha az bağımlı bir iş modeline geçebilir. Donanım satışlarına, servis aboneliklerine ve yapay zekâ destekli hizmetlere daha fazla odaklanılması muhtemel. Ayrıca geliştirici ilişkilerini düzeltmek için şeffaflık artırıcı adımlar da gündeme gelebilir. Bu süreçte Apple’ın yeni hukuk mücadeleleri, itiraz girişimleri veya düzenleyici kurumlarla uzlaşma çabaları da medyada yer bulacaktır. Her durumda App Store’un geleceği artık sadece Apple’ın değil, global hukuk sistemlerinin ve geliştirici topluluğunun ortak kararıyla belirlenecek.